БАЛАНЫ ЖАСТАН…

          Егер де біз елімізде мемлекеттік тіліміздің қадірін арттырғымыз келсе, алдымен жас буынмен жұмысты барынша күшейтуіміз керек деп ойлаймын. Себебі, кез-келген адам ерте жаста алған білімін, көрген-білгенін тез есте сақтап қалып, қалған өмірінде сол кездегі түсінігін негізге алатын болады. Біз бұл үшін негізгі екі бағытта жұмыс істеуіміз қажет.

       Біріншіден – әр жастағы балаларға бүгінгі таңда не қызық? Олар ғаламтордан өздері үшін не іздейді? Қандай кумирлері бар? Осы сұрақтар бағытында арнайы әлеуметтік және психологиялық зерттеулер жүргізілуі керек. Мысалға оларға – бүлдіршіндерге арналған өлеңдер не жаңадан шыққан ойыншықтар туралы бағдарламалар ұнай ма, ұнса онда солардың қазақ тілді нұсқаларын шығартуымыз қажет. Ал бастауыш сыныпта оқитындары мысалға американдық не жапондық аниме кейіпкерлерін ұната ма? Онда сол кейіпкерлерді «қазақша сөйлететін» сайттарды жасауға мемлекет тарапынан арнайы ақша бөлдірту қажет немесе ана тілге жаны ашитын отандық кәсіпкерлердің қаржысын тарту керек. Мемлекет есебінен жасалған сондай сайттарда «Алдар көсе», «Ешкі мен теке», «Ертегілер елінде» секілді ұлттық дүниелерімізді насихаттайтын анимациялық фильмдерге сілтемелер болуы қажет. Бірақ оны баланы жалықтырып, безердей ететін агрессивті түрде жасамаған дұрыс. Жарнама демекші отандық анимациялық дүниелердің сілтемелерін жас буынды қызықтыратын ел аумағында жұмыс істейтін орыс тілді сайттарда да жарнама ретінде беріп тұрған дұрыс болар еді. Себебі, «Наруто», «Өрмекші адам» секілді  кейіпкерлердің жаңа сериалдарын ана тіліміздегілерден таба алмаған соң, балалар оларды амалсыз орыс тілінде шығатын  сайттардан іздеуге мәжбүр. Содан амал жоқ олар өз қажеттіліктері үшін амалсыз орыс тілін үйренулеріне тура келеді. Содан біртіндеп, келешекте «қазақ тіліндегі сайттарда түк қызық жоқ, бәрі орыс не ағылшын тіліндегі сайттарда бар екен ғой» деген түсінікті миларында мықтап сіңіріп алады да, біртіндеп оларда мемлекеттік тілге деген құрмет азая береді. Ал оған жол беруге болмайды.

        Екіншіден – Жасыратыны жоқ еліміздегі орыс және өзге тілдерде сабақ беретін мектептерде негізінен басты назар орыс тіліне аударылады. Сол тілде білім алатын қандастарымызға және өзге ұлттың жас буынына мемлекеттік тілге деген қызығушылықтарын арттыру үшін арнайы бағдарлама енгізілгені жақсы болар еді. Оларға қазақ халқының ертегі кейіпкерлері дәріптелсе және де елімізде мемлекеттік тілді жақсы білулерінің арқасында мол табысқа жеткен өзге ұлт өкілдері оларға үлгі етіп көрсетілуі қажет. Сонымен бірге, отандық ұлы тұлғалар – ақын-жазушылар, зиялы қауым өкілдері, ағартушылар және әлемдік өркениетке өзіндік үлесін қосып, ұлт мақтанышына айналған ғалымдарымыз мен айтулы тұлғаларымыз туралы да кеңінен айтылса. Сонда елімізде өмір сүретін қандай ұлттың жас буыны болмасын ерте жастан мемлекеттік тілге деген құрметі артар еді. Сондай-ақ олар қазақ тілін тек қажеттілік ретінде ғана емес, сонымен бірге мол мүмкіндіктерге жол ашатын жай ретінде түсінетін болады.

        Қорыта айтатын болсам, мемлекеттік тілдің қадірін арттыру өз қолымызда. Басты жұмысты жоғарыда айтқандай жас буыннан бастауымыз керек. Олардың ата-аналарына «Өзге тілдің бәрін біл, өз тіліңді құрметте!» деген нақыл сөздің мағынасын түсіндіріп, ұрпақтарына қазақ тілін меңгертулеріне, оның олардың болашағы үшін қажет болатынын түсінетін уақыттары келді деп санаймыз.

Қалмұрат ДӘУЛЕТБАЕВ, журналист.