ҰЛЫСТЫҢ ҰЛЫ КҮНІ

      Наурыз мерекесі Қазақстанда ресми түрде 1988 жылдан бері тойланып келеді. Бұл мерекені Шығыс елдері Өзбекстан, Қырғызстан, Ауғанстан, Тәжікстан, Пәкстан ерте кезден өткізеді. Бұл мереке табиғат пен адамның үндестігін көрсетеді. Наурыз күн мен түннің теңелген күні. Көктемгі күн тоғысы наурыз айының 21-нен 22-не ауысқан түні болды. Осы уақыттан бастап күн ұзарып, түн қысқарады.

        Наурыз – жыл басы. Парсы тілінде «нау» – «жаңа», «руз» – «күн» деген ұғымдарды білдіреді. Халық наурыз мерекесіне алдын – ала дайындалады. Дәстүр бойынша үйге қос шырақ жағылады, ыдыстар ернеуіне дейін айранмен, сүтпен немесе бұлақ суымен толтырылады. Бұл – тоқшылықтың белгісі. Бұл күні бұлақтар тазартылып, ағаштар отырғызылған. «Бұлақ көрсең, көзін аш!», «Бір тал шапсаң, он тал ек!», деген сөз осыдан шыққан болу керек. Наурыз – достық, еңбек, бейбітшілік мерекесі. Ұлыстың ұлы күні адамдар бір-біріне деген ренішін ұмытып өзіне де, өзгеге де жақсылық тілеген. Дастарқанның басты асы наурызкөже болған. Наурызкөже жеті түрлі тағамнан жасалған. «Наурыз көжені тойып ішу керек, сонда жыл бойы тоқшылық болады!» деген сенім бар. Дастарқан басында жастар үлкендердің батасын алған. Бата – үлкендердің өзінен жасы кішілерге беретін ықыласты тілегі. Ақсақалдар: «Ұлыс оң болсын! Ақ мол болсын, қайда барса жол болсын!» – деп бата береді.

        Дәстүр бойынша Наурыз айтыс өткізіледі. Бұл жақсылық пен жамандықтың, суық пен жылының, жаз бен қыстың айтысы.

         Мереке қызған кезде жастар алтыбақан жанында ұлттық ойындар ойнайды. «Көкпар», «Бәйге», «Қыз қуу», «Жамбы ату» ойындары аса бір қуанышпен өтетін. Көңілді өткен Наурыз күні әр адамның есінде көпке дейін сақталатын. Біздің Жетісай өңірлік мемлекеттік архивіндеНаурыз мерекесін қарсы алу дәстүрге айналған. Бірінші сенбілік өткізіліп, ғимарат ауласына ағаш және гүл көшеттері отырғызылады, арықтар тазаланып, жерлер қопсытылады, қызметкерлер арасында әр-түрлі спорттық ойындар ойналып соңынан мерекелік дастархан жайылып Наурыз көже ішіледі.

         22 наурыз – Ұлыстың ұлы күнi. Бұл күнi күн мен түн теңеледi. Табиғат та, Жер-Ана да, жан-жануар да түлейдi, жаңарады. Адамзаттың бойында қан жүгiрiп, тал-теректер бүршiк жарады. Самарқанның көк тасы ерiп, қасиеттi қаражер, қара топырақ бусанады. Ұлы даланың төсiнде қызғалдақтар құлпыраөсiп, бел-белестерге қызылды-жасылды кiлемтөселедi. Ұлан-байтақ Қазақстанның халқы жетiтүрлiдәмненнаурызкөжежасап, ұлттықсалт-дәстүр, әдет-ғұрыптарды сақтап, ай бойыҰлыстыңҰлыкүнiнтойлайды. Бүкiл Шығыс халқына ортақбұлмейрамдаараздасқандартатуласып, дүйiмхалық, мұқым ел ауыз бiршiлiкте болады.

         Түркістан облысы, Мақтаарал ауданы, Атакент кентінде орналасқан «Жетісай өңірлік мемлекеттік архиві» коммуналдық мемлекеттік мекемесінің ұжымы барша қазақстандықтарды Ұлыстың ұлы күні Наурыз мерекесімен шын жүректен құттықтайды.

П.ҚАДЫРБЕКОВА,

 Жетісай өңірлік мемлекеттік архивінің архивисі.